Në një zhvillim që ka ngjallur debat ndërkombëtar, kryeministri i përkohshëm i Sirisë, Mohammad Al Bashir, u ul për herë të parë në bisedime me zyrtarë të regjimit të rrëzuar të Bashar al-Assad. Takimi, i mbajtur në një sfond ku valëvitej flamuri i revolucionit sirian krahas atij me deklaratën islame të besimit, ndezi polemika për zgjedhjen e simbolikës.
Përpjekjet për tranzicionin e pushtetit nga rebelët në një qeverisje kombëtare kanë nxitur diskutime mbi potencialin dhe sfidat e këtij procesi. Modeli i qeverisjes së rebelëve në provincën e vogël të Idlibit shihet si një pasqyrë e asaj se si mund të funksionojë administrimi i të gjithë Sirisë pas rënies së regjimit.
Përvoja në Idlib: një dritare për qeverisjen e mundshme
Ekspertët dhe banorët e Idlibit e përshkruajnë qeverisjen e grupit islamik Hayat Tahrir Al Sham (HTS) si pragmatike, por me kufizime. HTS, që drejtohet nga Abu Mohammad al-Jolani, ka synuar të distancohet nga e kaluara xhihadiste, duke u përqendruar në krijimin e një qeverie civile, Qeverinë e Shpëtimit Sirian (SSG). Ky grup ka ndërtuar një sistem administrativ me 11 ministri, duke përfshirë drejtësinë, arsimin dhe sportin.
Banorët raportojnë se qeverisja në Idlib ka ofruar siguri dhe stabilitet relativ, por nuk ka qenë pa sfida. Dr. Walid Tamer, një mjek që ka bashkëpunuar me rebelët, e përshkroi administrimin si funksional, duke theksuar se liria e shprehjes dhe të drejtat personale ishin relativisht të mbrojtura. Megjithatë, ai paralajmëron se përvoja në një provincë të vogël si Idlib nuk është e mjaftueshme për të përballuar kompleksitetin e qeverisjes së gjithë Sirisë.
Sfida ekonomike dhe sociale
Pavarësisht disa arritjeve, banorët përballen me kushte ekonomike të vështira. Abdel Latif Zakoor, një ish-banor i Idlibit, tani i zhvendosur në Turqi, theksoi mungesën e mundësive të punës dhe standardin e ulët të jetesës. “Njerëzit jetonin nën presion ekonomik, dhe shumë prej tyre qëndronin në shtëpi pa punë,” tha ai.
Strategjia e Jolanit: Ndërmjet ideologjisë dhe pragmatizmit
Abu Mohammad al-Jolani, i cili ka kaluar nga një lider xhihadist në një administrator pragmatik, ka synuar të ndërtojë një imazh të ri për HTS-në. Në vitin 2017, ai eliminoi grupet rivale në Idlib dhe themeloi SSG-në për të krijuar një qeveri të qendërzuar. SSG-ja përmbante elemente të ligjit islamik, duke theksuar Sheriatin si burimin kryesor të legjislacionit, por u përpoq të paraqitej si një administratë civile dhe teknokratike.
Ekspertët, si Jerome Drevon nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave, argumentojnë se Jolani ka synuar të sigurojë legjitimitet ndërkombëtar dhe të reduktojë imazhin e HTS-së si një organizatë terroriste. Por mbështetja tek Sheriati dhe qeverisja me dorë të fortë kanë ngritur pikëpyetje mbi aftësinë për të krijuar një model demokratik dhe gjithëpërfshirës.
A mund të qeverisin të gjithë Sirinë?
Sfida për HTS dhe liderët e saj mbetet qeverisja e një vendi të madh dhe të larmishëm si Siria. Kalimi nga një provincë e vogël në një komb kërkon aftësi dhe përvojë që rebelët ende nuk i kanë. Përballë presioneve ndërkombëtare dhe nevojës për të fituar pranimin global, HTS do të duhet të balancojë midis trashëgimisë së tij islamike dhe kërkesave për qeverisje moderne.
Siria, një vend i rrënuar nga lufta dhe i ndarë thellë nga tensionet etnike dhe fetare, paraqet një sfidë të madhe për çdo qeveri të ardhshme. Rebelët islamikë mund të kenë treguar aftësi në administrimin e Idlibit, por mbetet e paqartë nëse ata mund të menaxhojnë kompleksitetin e një kombi të tërë.
