Në mes të pasigurisë në Ballkan, javët e fundit kanë sjellë nënshkrimin e disa marrëveshjeve të bashkëpunimit ushtarak që lidhin anëtarët e NATO-s me shtete joanëtare. Një prej marrëveshjeve më të fundit është ajo mes Serbisë dhe Hungarisë, një plan strategjik që ka ngjallur reagime të ndryshme. A është kjo marrëveshje një mbrojtje për popullin serb apo një mënyrë për të siguruar përfitime për kompanitë e lidhura me liderët e dy vendeve? Dhe si mund të ndikojnë këto marrëveshje në stabilitetin e një rajoni që tashmë është i pasigurt?
Të martën, ministrat e mbrojtjes të Hungarisë dhe Serbisë nënshkruan një marrëveshje për bashkëpunim ushtarak dypalësh në Beograd. Plani i vitit 2025 do të operacionalizojë bashkëpunimin strategjik të mbrojtjes mes dy shteteve. Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, i cili mori pjesë në nënshkrim, theksoi se stërvitjet e përbashkëta ushtarake dhe prokurimi i armëve do të jenë elementë kyç të marrëdhënieve mes dy vendeve. Ky hapi është një përgjigje ndaj deklaratës së fundit të përbashkët të Kroacisë, Shqipërisë dhe Kosovës për forcimin e bashkëpunimit në fushën e mbrojtjes.
Por çfarë mund të sjellë një marrëveshje e tillë për Serbinë? Analistët vlerësojnë se ajo ka më shumë vlerë simbolike sesa praktike për sigurinë e popullit serb. Naim Leo Beshiri, drejtor i Institutit për Çështje Evropiane, tha për Deutsche Welle (DW) se marrëveshja është më shumë një mundësi për fitime për kompanitë që kanë lidhje me liderët autoritarë të dy vendeve. Ai e sheh këtë marrëveshje si një përgjigje ndaj marrëveshjes së arritur nga Kroacia dhe si një mundësi për të kundërbalancuar këtë zhvillim, por që në thelb ka pak rëndësi.
Drejtori i Qendrës për Rajonalizëm, Aleksandar Popov, e sheh marrëveshjen serbo-hungareze si një përpjekje për të forcuar miqësinë mes Vuçiqit dhe Orbanit, duke theksuar se ajo është gjithashtu një mënyrë për të konsoliduar mbështetjen e Hungarisë për Serbinë brenda Bashkimit Evropian. Popov shprehu shqetësimin se kjo marrëveshje mund të shkaktojë një rritje të tensioneve, pasi në vend të iniciativave diplomatike, rajoni po shohin një “zhurmë armësh”.
Për Beshirin, rreziku i një gare të re armatimesh në rajon është gjithashtu real, duke paralajmëruar se retorika nacionaliste mund të intensifikohet. Sidoqoftë, ai nuk beson se ka vullnet për një luftë të re, pasi asnjë vend nuk ka burime për një konflikt të tillë. Megjithatë, ai theksoi se politikanët e rajonit mund të përdorin këto marrëveshje për të ndezur nacionalizmin.
Popov mendon gjithashtu se nënshkrimi i këtyre marrëveshjeve është i papërgjegjshëm, duke theksuar se anëtarët e NATO-s si Kroacia, Hungaria dhe Shqipëria nuk duhet të nënshkruajnë marrëveshje të tilla me shtete joanëtare si Kosova dhe Serbia. Ai paralajmëroi se kjo mund të krijojë një “psikozë të panevojshme” në rajon, duke i shtuar tensionet dhe duke “hedhur benzinë në zjarr”.
Në përfundim, si do të ndikojnë këto marrëveshje në stabilitetin e Ballkanit, mbetet të shihet, por për shumë analistë, ato mund të rrisin pasigurinë dhe tensionet, duke e bërë rajonin edhe më të ndjeshëm ndaj krizave të mundshme.
