Të shqetësuara për një tërheqje të mundshme të Shteteve të Bashkuara nga kontinenti dhe për shkak të luftës trevjeçare të Moskës kundër Ukrainës, vendet evropiane po shqyrtojnë mundësinë e rikthimit të shërbimit të detyrueshëm ushtarak për të forcuar mbrojtjen e tyre ndaj agresionit rus.
Pushtimi i Ukrainës nga presidenti rus Vladimir Putin në vitin 2022 i mori të papërgatitur shumicën e vendeve evropiane. Pas këtij incidenti, shqetësimet për fuqinë e NATO-s u shtuan, veçanërisht pas kthesës që bëri ish-presidenti amerikan Donald Trump në politikën e sigurisë, duke deklaruar se Evropa duhet të kujdeset vetë për sigurinë e saj.
Analistët ushtarakë dhe qeveritë evropiane janë të mendimit se kërcënimi i agresionit rus është real dhe më i madh se tre vjet më parë. Alexandr Burilkov, studiues në Institutin e Shkencave Politike në Universitetin e Heidelberg, thekson se ushtria ruse është më e madhe dhe më e fuqishme se kur ishte në vitin 2022, duke pasur synime armiqësore ndaj vendeve baltike dhe krahut lindor të Bashkimit Evropian.
Një studim i kryer nga instituti Bruegel dhe Instituti Gjerman Kiel, në të cilin Burilkov ishte bashkëautor, tregon se Evropa mund të ketë nevojë për 300,000 trupa shtesë për të mbrojtur veten nga agresioni rus, përveç 1.47 milionë personelit aktiv ushtarak. “Rekrutimi mund të luajë një rol të rëndësishëm në përmbushjen e këtij qëllimi,” shton ai.
Nga Parisi në Varshavë, udhëheqësit po kërkojnë rritjen e shpenzimeve për mbrojtje në një kohë kur Shtetet e Bashkuara po i japin mesazhe se mund të tërhiqen nga garancitë e sigurisë për Evropën. Megjithatë, shumë vende, përfshirë Francën dhe Britaninë, po hasin vështirësi në rekrutimin dhe mbajtjen e ushtarëve.
Shërbimi Ushtarak dhe Opinioni Publik
Rikthimi i shërbimit ushtarak, qoftë i detyrueshëm apo vullnetar, do të ishte një proces i komplikuar. Sipas një sondazhi të YouGov, shumica e njerëzve në Francë (68 përqind) dhe Gjermani (58 përqind) mbështesin rikthimin e shërbimit të detyrueshëm ushtarak për të rinjtë, ndërkohë që italianët dhe britanikët janë të ndarë, ndërsa shumica e spanjollëve (53 përqind) e kundërshtojnë.
Megjithatë, studimet tregojnë se shumë evropianë nuk janë të gatshëm të mbrojnë vendet e tyre në fushën e betejës. “Në një shoqëri liberale, imponimi i rekrutimit ushtarak është pothuajse i pamundur për t’u zbatuar,” thotë Benedikte Cheron, ekspert francez në lidhjet midis shoqërisë dhe forcave të armatosura.
Kostot dhe Ndikimi Politik i Rikthimit të Rekrutimit
Pas Luftës së Ftohtë, shumica e vendeve evropiane hoqën shërbimin e detyrueshëm ushtarak, dhe vetëm nëntë shtete (Greqia, Qiproja, Austria, Zvicra, Danimarka, Estonia, Finlanda, Norvegjia dhe Turqia) nuk e kanë pezulluar kurrë. Vende të tjera, si Lituania, Suedia dhe Letonia, e rikthyen atë pas agresionit rus, por shumica e vendeve të NATO-s që shpenzojnë më shumë për mbrojtje – si Franca, Gjermania, Britania, Italia dhe Polonia – nuk janë të interesuara ta bëjnë shërbimin ushtarak të detyrueshëm.
Megjithatë, Polonia, që hoqi shërbimin e detyrueshëm në vitin 2008, ka njoftuar se planifikon të ofrojë trajnime ushtarake për 100,000 civilë çdo vit nga viti 2027, me një sistem të mundshëm “motivash dhe stimujsh”. Kancelari i ardhshëm gjerman, Friedrich Merz, gjithashtu ka deklaruar mbështetje për rikthimin e një detyrimi njëvjeçar për të rinjtë, ku ata mund të kryejnë shërbimin ushtarak ose civil.
Në Mbretërinë e Bashkuar, ku rekrutët e fundit u çmobilizuan në vitin 1963, qeveria nuk ka ndërmend të ndryshojë politikën e saj. Ministri britanik për çështjet ndërqeveritare, Pat McFadden, theksoi se, ndonëse nuk shqyrtohet rikthimi i rekrutimit, shpenzimet për mbrojtjen do të rriten ndjeshëm.
Evropianët dhe “Ndarja Lindje-Perëndim”
Studiuesit sugjerojnë që politikanët e Evropës Perëndimore duhet të shikojnë nga modelet e vendeve nordike dhe baltike, veçanërisht Finlandës dhe Suedisë. Finlanda, e cila ka një kufi të gjatë me Rusinë dhe u pushtua nga Bashkimi Sovjetik në vitin 1939, ka një forcë të madhe rezervistësh.
“Ndarja Lindje-Perëndim mbetet një problem. Pak njerëz në Evropën Perëndimore janë gati të luftojnë,” thotë Burilkov. Ai thekson se për të inkurajuar evropianët të shërbejnë vullnetarisht, do të nevojiten fushata të fuqishme reklamimi dhe një përmirësim i aftësive ushtarake evropiane për të rritur besimin e qytetarëve në mundësinë e fitores në një konflikt.
Michel Goya, një historian ushtarak francez, e përmbyll këtë diskutim me një citim filozofik: “Vetëm kur të bie batica, zbulohet se kush po noton lakuriq.” Ai thekson se Evropa duhet të jetë më e vetëdijshme për cenueshmërinë e saj dhe të përgatitet më mirë për çdo mundësi.
