Në raportin e zgjerimit, Brukseli thekson rëndësinë e progresit në fushën e sundimit të ligjit, si dhe koordinimin me politikën e jashtme të BE-së, për vendet e Ballkanit Perëndimor. Lidhur me Malin e Zi, ai vë në dukje se qeveria malazeze e formuar tetorin e kaluar ka përshpejtuar shumë përgatitjet për anëtarësimin në Union. Në qershor të këtij viti, negociatat e anëtarësimit të këtij vendi me Bashkimin kanë hyrë në fazën përfundimtare, e cila përfshin mbylljen e përkohshme të kapitujve shtesë të negociatave. “Qeveria malazeze ka treguar se dëshiron të përfundojë negociatat e pranimit deri në fund të 2026. Komisioni është gati të mbështesë këtë qëllim ambicioz,” thotë raporti. Prandaj, Podgorica duhet të bëjë edhe më shumë përpjekje për të zgjidhur çështjet e hapura. Në fushën e shtetit të së drejtës, duhet të vazhdojë të fokusohet në lirinë e shprehjes dhe lirinë e medias, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, si dhe të përshpejtojë reformat në drejtësi. Ajo gjithashtu duhet të vazhdojë të miratojë reforma në fushat e mbuluara nga grupe të tjera kapitujsh negociues. Kryeministri malazez Milojko Spajiq u përgjigj duke thënë se sot është një ditë historike për Malin e Zi dhe të ardhmen e tij evropiane. “Ne kemi mundësinë që Mali i Zi të bëhet anëtar që në vitin 2028. Ne do të vazhdojmë të bëjmë më të mirën dhe nuk do të lejojmë askënd të kërcënojë rrugën evropiane të Malit të Zi, sepse këtë e duan 80 për qind e qytetarëve”, shtoi ai. . Shqipëria hapi këtë muaj seksionin e parë lidhur me shtetin e së drejtës, i cili sapo ka nisur negociatat thelbësore. Nëse trendi pozitiv vazhdon, komisioni është i gatshëm të mbështesë fillimin e negociatave për grupin e gjashtë të kapitujve, që përfshin marrëdhëniet e jashtme, deri në fund të vitit, thuhet në paketën e zgjerimit. Në të njëjtën kohë, Brukseli është i gatshëm të mbështesë objektivin e autoriteteve shqiptare për të përfunduar negociatat deri në fund të vitit 2027. “Prandaj, autoritetet duhet të përshpejtojnë miratimin e reformave në lidhje me hyrjen në BE, veçanërisht në fushën e sundimi i ligjit”, shkruan komisioni. Komisioni Evropian gjithashtu theksoi rëndësinë e zbatimit të reformave në fushat e sundimit të ligjit, drejtësisë dhe luftës kundër korrupsionit në Maqedoninë e Veriut, e cila ende pret fillimin e fazës thelbësore të negociatave. Para kësaj duhet të përfshijë në kushtetutën e saj pakicën bullgare, siç është zotuar, kujtuan në Bruksel. “Edhe pse qytetarët janë të lodhur nga procesi dhe ne jemi ende në mënyrë të pajustifikueshme në dhomën e pritjes së BE-së, anëtarësimi në union mbetet qëllimi ynë i vetëm strategjik,” komentoi raportin kryeministri i Maqedonisë së Veriut Hristijan Mickoski dhe siguroi se vendi nuk do të tërhiqet nga reformat.
Nga Beogradi presin pajtim me Prishtinën
Ndërkohë, sipas komisionit, ritmi i afrimit me Serbinë, i cili ka hapur 22 nga 35 kapitujt e negociatave, do të varet nga progresi në fushën e sundimit të ligjit dhe normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën. Dy prej tyre janë mbyllur përkohësisht. Kështu, në Bruksel presin nga Beogradi përshpejtimin e zbatimit të reformave në të gjitha fushat, veçanërisht në fushën e sundimit të ligjit dhe përmbushjen e zotimeve të marra në marrëveshjen për normalizimin e marrëdhënieve me Prishtinën. Përveç kësaj, Serbia duhet të ketë prioritet përmirësimin e përafrimit të politikës së saj të jashtme me atë evropiane, duke përfshirë edhe fushën e sanksioneve kundër Rusisë për shkak të agresionit të saj kundër Ukrainës. Para prezantimit zyrtar të raportit, vlerësimin për mospërputhjen e politikës së jashtme e ka komentuar edhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq, i cili sipas N1 Serbia ka thënë se kanë të drejtë në Bruksel. “I përgëzoj që e kanë vërejtur këtë”, ka komentuar ai me kuptim. Kryeministri serb Millosh Vuçeviq, pas prezantimit të raportit, sipas agjencisë serbe të shtypit Tanjug, vlerësoi se ai ka shënuar progres në shumë fusha, veçanërisht në atë ekonomik. Në të njëjtën kohë, ai shtoi se janë në pritje të bisedimeve për çështjet më të ndjeshme, përkatësisht koordinimin me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së. Ai tha se analiza zakonisht thjeshtohet në këtë drejtim, duke theksuar vetëm nëse Serbia ka respektuar disa deklarata dhe deklarata. “Por po harrohet se Serbia në shumë fusha konkrete ka treguar se anëtarësimi në BE është përkufizimi ynë strategjik dhe se mbetet synimi dhe politika jonë kryesore”, ka theksuar ai. Komisioni gjithashtu u bëri thirrje autoriteteve të Kosovës që të zbatojnë marrëveshjen për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Përveç kësaj, ata duhet të shtojnë përpjekjet për të forcuar sundimin e ligjit dhe administratën publike dhe mbrojtjen e lirisë së shprehjes. Kosova është i vetmi vend i Ballkanit Perëndimor pa status kandidat.
Negociatat me BiH “në përgatitje”
BiH-ja e mori këtë status në dhjetor të vitit 2022 dhe në mars të këtij viti liderët e vendeve anëtare dhanë dritën jeshile për fillimin e negociatave të anëtarësimit me këtë vend. Megjithatë, negociatat ende nuk kanë filluar. Komisioni shpjegoi se ata po përgatisin bazën për negociatat me Bosnjë dhe Hercegovinën. Kjo duhet të konfirmohet nga Këshilli i BE-së kur të miratojë të gjitha masat e përcaktuara nga komisioni. Midis tyre janë legjislacioni mbi gjykatat, këshilli i lartë gjyqësor dhe prokurorial dhe kontrolli kufitar, i cili përfshin gjithashtu harmonizimin e regjimit të vizave të BiH me BE-në. Në Bosnje dhe Hercegovinë qytetarët e Rusisë, Turqisë dhe Kinës, ndër të tjera, mund të hyjnë me vizë. Kreu i delegacionit të BE-së në Bosnje-Hercegovinë dhe përfaqësuesi special i BE-së për Bosnje-Hercegovinën, Luigi Soreca, i cili ia dorëzoi raportin e komisionit Borjana Krišto, kryetares së Këshillit të Ministrave të Bosnje-Hercegovinës, theksoi se Bosnja dhe Hercegovina ka bërë pak përparim që nga marsi, kur iu dha drita jeshile për fillimin e negociatave të anëtarësimit dhe se kishte një ngecje në zbatimin e reformave. Krišto njoftoi në rrjetin social X se pas analizimit të raportit, të gjitha institucionet e BeH do të kenë udhëzime për aktivitete të mëtejshme. Në të njëjtën kohë, ajo falënderoi institucionet e BE-së për përkushtimin e tyre ndaj Bosnjë-Hercegovinës. Presidenti i entitetit të Republika Srpska BiH Milorad Dodik shkroi tashmë në rrjetin X të martën se nuk do të ketë asnjë koordinim me regjimin e vizave të BE-së dhe se ata nuk do të heqin dorë nga miqtë e tyre.
Po Ukraina dhe Moldavia?
Ukraina dhe Moldavia aplikuan për anëtarësim menjëherë pas fillimit të agresionit rus kundër Ukrainës në fillim të vitit 2022, dhe ata gjithashtu filluan zyrtarisht negociatat e anëtarësimit në qershor të këtij viti. Më pas ata filluan një rishikim të përputhshmërisë së legjislacionit të tyre kombëtar me atë evropian, i cili, sipas Brukselit, “po përparon pa probleme”. Për të dyja vendet, komisioni shkroi sot se shpreson të fillojë fazën thelbësore të negociatave “sa më shpejt në vitin 2025”, nëse plotësojnë të gjitha kushtet. Bisedimet thelbësore fillojnë me hapjen e grupit të parë të kapitujve të negociatave që lidhen me sundimin e ligjit. Vendimi për këtë do të duhet të merret nga shtetet anëtare të BE-së. Ndër të tjera, ata presin përparim nga Kievi në fushën e pavarësisë së gjyqësorit dhe luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Përveç kësaj, ajo duhet të përmirësojë mbrojtjen e pakicave. Kishinau duhet të vazhdojë të marrë masa për të reduktuar ndikimin e oligarkëve, duke përfshirë forcimin e lirisë së medias publike dhe transparencën më të madhe të pronësisë së medias.
