Shkruar nga Avni H. Alidemaj.
(Autori i këtij shkrimi është profesor i shkencave juridike dhe politike)
Demokracitë e reja, shpesh të lindura nga trazirat politike, ndryshimet shoqërore ose përfundimi i regjimeve autoritare, përballen me një sërë sfidash të ndërlikuara gjatë ndërtimit dhe konsolidimit të sistemeve të tyre demokratike. Ndërsa shumë vende e kanë përqafuar demokracinë si formën më të mirë të qeverisjes, realiteti i zbatimit të saj nuk është gjithmonë aq i lehtë. Ky proces i gjatë dhe kompleks kërkon transformime të thella politike, institucionale dhe kulturore.
Një nga sfidat kryesore është ndërtimi i institucioneve të qëndrueshme dhe të pavarura. Në shumë raste, demokracitë e reja trashëgojnë struktura institucionale të dobëta ose të politizuara nga regjimet e mëparshme, të cilat shpesh funksionojnë më shumë për të ruajtur interesat e elitave sesa për të përfaqësuar qytetarët. Një sistem drejtësie i kapur politikisht, një administratë publike e paefektshme dhe mungesa e kontrollit të pushtetit janë pengesa të mëdha për funksionimin e një demokracie të shëndetshme.
Sfidë tjetër thelbësore është mungesa e kulturës demokratike. Demokracia nuk është thjesht një sistem qeverisjeje, por kërkon gjithashtu një ndryshim thelbësor në mentalitetin dhe sjelljen e qytetarëve dhe liderëve. Në vende ku traditat demokratike kanë munguar, qytetarët mund të kenë vështirësi në kuptimin e të drejtave të tyre dhe në ushtrimin e tyre përmes pjesëmarrjes aktive në proceset politike. Edukimi i qytetarëve për rëndësinë e votimit, pjesëmarrjes në debatet publike dhe mbajtjen përgjegjëse të liderëve është kyç për zhvillimin e demokracisë.
Korruptimi i sistemit politik dhe mungesa e transparencës janë sfida të tjera që shfaqen shpesh në demokracitë e reja. Në shumë prej këtyre vendeve, korrupsioni vazhdon të jetë një problem i përhapur, duke minuar besimin e qytetarëve tek institucionet publike dhe duke dëmtuar legjitimitetin e qeverisjes. Partitë politike shpesh keqpërdorin burimet shtetërore për interesat e tyre, ndërsa liderët politikë mund të bëjnë kompromis me parimet demokratike për të mbajtur pushtetin. Kjo krijon një qark të mbrapshtë, ku qytetarët ndihen të zhgënjyer dhe të distancuar nga proceset demokratike.
Një tjetër sfidë e madhe për demokracitë e reja është polarizimi politik dhe shoqëror. Në shumë raste, tensionet etnike, fetare ose rajonale që kanë qenë të nënshtruara gjatë regjimeve autoritare, dalin në sipërfaqe me forcë të re kur vendi kalon në demokraci. Këto ndarje mund të shfrytëzohen nga aktorët politikë për përfitime të ngushta, duke nxitur konfliktin dhe përçarjen e shoqërisë. Zhvillimi i një dialogu të shëndetshëm dhe përfshirës është thelbësor për të kapërcyer këto ndasi dhe për të ndërtuar një demokraci të qëndrueshme.
Së fundmi, ndikimi i faktorëve të jashtëm, si globalizimi dhe ndërhyrjet e huaja, shpesh ndërlikon më tej procesin e demokratizimit. Vendet e fuqishme ose grupet ndërkombëtare shpesh ndërhyjnë për të promovuar interesat e tyre, duke ndikuar në vendimmarrjet politike dhe institucionale të demokracive të reja. Kjo mund të krijojë tensione dhe të rrezikojë sovranitetin e tyre.
Në përfundim, ndërtimi i demokracisë është një proces i gjatë dhe sfidues. Institucionet e fuqishme, një kulturë demokratike e zhvilluar, transparenca dhe përfshirja qytetare janë elementë thelbësorë për të kapërcyer sfidat e demokracive të reja dhe për të siguruar që ato të kenë sukses afatgjatë.
